Gödel, Escher, Bach
There is more to art than meets the eye

Zomermaanden 2023 West Den Haag, Lange Voorhout 102, The Hague

De bestseller ‘Gödel, Escher, Bach’ van de Amerikaanse wetenschapper Douglas Hofstadter werd in 1980 met de Pulitzer prijs bekroond. Hij onderzoekt de logische en wetenschappelijke betekenis van zelfreferentie, aan de hand van het werk van drie makers: Gödel, Escher en Bach. Mede door dit boek, werd Escher bekend en populair. Deze groepstentoonstelling toont de rol van zelfreferentie in de kunst (kunst is kunst, omdat het kunst is), maar ook de toepassing, onze notie van kunst alsook zelfreferentie tijdens het kijkproces.

Een van de fundamentele aspecten in het werk van M.C. Escher is de zelfreferentie. Dit is oa te zien is in de beroemde litho Tekenende Handen: een getekende hand, die een handgetekende hand tekent. Maar ook in andere werken van M.C. Escher, zoals Relativiteit, Waterval, Hand met Spiegelende Bol of Hol en Bol, kan zelf-referentie als hét thema worden teruggevonden. De ene keer als een waterval die in zichzelf valt, de andere keer als een trap die in haar eigen begin over gaat. De optische illusie waar M.C. Escher zijn leven lang door gefascineerd was, waren zelf-referenties*. In dat opzicht kan M.C. Escher misschien ook als de man van de zelf-referentie beschouwd worden (in plaats van de man van de optische illusie, of de onmogelijke ruimtes).

De Amerikaanse wetenschapper Douglas Hofstadter onderzoekt in het boek ‘Gödel, Escher, Bach’, aan de hand van het werk van drie makers, de logische en wetenschappelijke betekenis van het begrip zelf-referentie. Hofstadter legt uit hoe het werk van deze heren op zelf-referentie gebaseerd is en hoe hierdoor een logisch verband tussen deze drie heren ontstaat. Het boek benaderd het begrip zelf-referentie vooral vanuit een logische, wetenschappelijke invalshoek en in dat opzicht richt het zich op mensen die in wiskunde, logica en taal geïnteresseerd zijn.

Met de groepstentoonstelling ‘Gödel Escher Bach’ plaatst West, geïnspireerd door Douglas Hofstadter, het werk van M.C. Escher in een bredere context. De presentatie heeft als doel een nieuw publiek bekend maken met het werk van M.C. Escher en tegelijkertijd nieuwe inzichten te geven.** Net als Hofstadter zijn onderzoek deed vanuit zijn eigen expertise — dat van de logica en wetenschappen — zal West dit doen door het project te benaderen vanuit de hedendaagse kunst. Vragen die daarbij worden gesteld zijn: Wat is de rol en betekenis van zelf-referentie in het werk van M.C. Escher en bij de kunst-productie in het algemeen. Wat is de maatschappelijke betekenis van zelf-referentie in de (artistieke) praktijk of andere sociale omgevingen zoals politiek, onderwijs en de zorg.

De groepstentoonstelling ‘Gödel Escher Bach’ toont het werk van 26 hedendaagse kunstenaars uit binnen en buitenland. Het project is ontwikkeld in het kader van Escherjaar 2023 in Den Haag en is een aanvulling op exposities waar de gravures van M.C. Escher te zien zijn, in Kunstmuseum Den Haag en Escher in het Paleis.